TS. Vũ Thị Nghĩa
Tổng kết 05 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khoá XII về xây dựng Đảng, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã ban hành Kết luận số 21-KL/TW, ngày 25/10/2021 “về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá". Kết luận 21 đã đề cập một quan điểm rất mới của Đảng trong công tác cán bộ, đó là: “Thực hiện thí điểm một số chủ trương như: Người đứng đầu lựa chọn, giới thiệu cán bộ trong quy hoạch để thực hiện quy trình bầu cử, bổ nhiệm cấp phó của mình, bí thư cấp uỷ giới thiệu để bầu uỷ viên ban thường vụ và chịu trách nhiệm về việc giới thiệu của mình; giao quyền cho người đứng đầu bổ nhiệm cán bộ trong quy hoạch, miễn nhiệm đối với cấp trưởng cấp dưới trực tiếp và chịu trách nhiệm về quyết định của mình".
Để cụ thể hóa quan điểm này của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, ngày 23/4/2024, Thay mặt Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Trương Thị Mai đã ký ban hành quy định Số 142 “Quy định thí điểm giao quyền, trách nhiệm cho người đứng đầu trong công tác cán bộ".
* Về phạm vi, đối tượng cán bộ thuộc thẩm quyền giới thiệu, bổ nhiệm của người đứng đầu
Quy định 142 quy định phạm vi, đối tượng cán bộ thuộc thẩm quyền giới thiệu, bổ nhiệm của người đứng đầu trong thực hiện thí điểm về công tác cán bộ. Bao gồm giới thiệu nhân sự bầu cử, bổ nhiệm cấp phó của người đứng đầu, bầu bổ sung ủy viên ban thường vụ cấp ủy cùng cấp, bổ nhiệm, miễn nhiệm cấp trưởng, cấp dưới trực tiếp thuộc thẩm quyền quản lý.
Việc thí điểm giao quyền, trách nhiệm cho người đứng đầu trong công tác cán bộ được thực hiện với các cấp ủy, tổ chức Đảng, cơ quan, đơn vị từ cấp huyện trở lên.
Riêng Quân ủy Trung ương, Đảng ủy Công an Trung ương được thực hiện theo quy định riêng.
Thời gian thực hiện thí điểm là 5 năm kể từ ngày ban hành quy định.
* Về thẩm quyền của người đứng đầu
Theo quy định 142, căn cứ chủ trương của cấp có thẩm quyền, quy định của Bộ Chính trị, người đứng đầu được giới thiệu nhân sự bầu cử, bổ nhiệm cấp phó. Cụ thể:
Với nhân sự từ nguồn tại chỗ, người đứng đầu căn cứ số lượng, cơ cấu, tiêu chuẩn, điều kiện, yêu cầu nhiệm vụ và danh sách nhân sự trong quy hoạch lựa chọn, giới thiệu 1 nhân sự cho 1 chức danh để cấp ủy, tổ chức Đảng, tập thể lãnh đạo cơ quan, đơn vị xem xét đưa vào danh sách, tiến hành các bước tiếp theo.
Trường hợp nhân sự từ nguồn ở nơi khác, người đứng đầu căn cứ số lượng, cơ cấu, tiêu chuẩn, điều kiện, yêu cầu nhiệm vụ giới thiệu 1 nhân sự cho 1 chức danh để cấp ủy, tổ chức Đảng, tập thể lãnh đạo cơ quan, đơn vị xem xét tiến hành quy trình nhân sự.
Quy định 142 cũng quy định rõ việc giới thiệu nhân sự bầu bổ sung ủy viên ban thường vụ cấp ủy. Theo đó, khi khuyết số lượng ủy viên ban thường vụ thì người đứng đầu căn cứ tiêu chuẩn, điều kiện, đề án công tác nhân sự đại hội, danh sách quy hoạch để lựa chọn, giới thiệu nhân sự cho tập thể ban thường vụ xem xét, trình ban chấp hành giới thiệu bổ sung ủy viên ban thường vụ.
Nếu nhân sự được ban chấp hành thống nhất giới thiệu, ban thường vụ trình xin ý kiến cấp có thẩm quyền trước khi tiến hành bầu cử.
Người đứng đầu cũng được quyền xem xét bổ nhiệm, miễn nhiệm cấp trưởng của tổ chức, cơ quan, đơn vị ở cấp hành chính do mình trực tiếp quản lý theo quy định. Cụ thể là: căn cứ tiêu chuẩn, điều kiện, yêu cầu, nhiệm vụ, sau khi trao đổi, thống nhất ý kiến với cấp ủy, tổ chức Đảng, tập thể lãnh đạo cơ quan, đơn vị có thẩm quyền, người đứng đầu quyết định bổ nhiệm cán bộ.
Khi có căn cứ xem xét miễn nhiệm cán bộ theo quy định thì trong thời hạn 15 ngày làm việc, người đứng đầu ban hành quyết định miễn nhiệm cán bộ và gửi văn bản đến cấp ủy, tổ chức Đảng, tập thể lãnh đạo cơ quan, đơn vị trực tiếp quản lý cán bộ.
* Về trách nhiệm của người đứng đầu
Đi cùng với quyền, Quy định số 142 của Bộ Chính trị quy định rõ trách nhiệm của người đứng đầu trong công tác cán bộ. Theo đó, người đứng đầu phải có trách nhiệm:
+ Bảo đảm về tiêu chuẩn, điều kiện, phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, năng lực công tác của nhân sự do mình giới thiệu.
+ Thực hiện nghiêm các quy định về công tác cán bộ, quy định về kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ.
* Về trách nhiệm của người đứng đầu khi đã chuyển công tác hoặc nghỉ hưu
Quy định này quy định người đứng đầu phải chịu trách nhiệm về quyết định của mình kể cả khi đã chuyển công tác hoặc nghỉ hưu trong 2 trường hợp:
Một là, giới thiệu cán bộ để bầu cử, bổ nhiệm thiếu công tâm, khách quan; không bảo đảm tiêu chuẩn, điều kiện, phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống. năng lực công tác.
Hai là, miễn nhiệm cán bộ không bảo đảm căn cứ, thủ tục theo quy định.
Trong trường hợp người đứng đầu vi phạm quy định này việc xem xét xử lý trách nhiệm được thực hiện theo quy định về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng và các quy định có liên quan.
* Đảm bảo nguyên tắc khi thực hiện thí điểm
Quy định 142 cũng đề cập rõ 3 nguyên tắc thí điểm giao quyền cho người đứng đầu trong công tác cán bộ:
Một là, bảo đảm Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ; nguyên tắc tập trung dân chủ; công tâm, khách quan, công khai, minh bạch, giữ gìn đoàn kết nội bộ; phát huy trách nhiệm của người đứng đầu và cấp ủy, tổ chức Đảng, tập thể lãnh đạo cơ quan, đơn vị trong hệ thống chính trị.
Hai là, người đứng đầu có thể thực hiện hoặc không thực hiện thẩm quyền được giao theo Quy định này và chịu trách nhiệm về quyết định của mình.
Ba là, cấp ủy, tổ chức đảng, tập thể lãnh đạo cơ quan, đơn vị có thẩm quyền xem xét, thực hiện quy trình công tác cán bộ đối với nhân sự do người đứng đầu giới thiệu theo quy định.
Quy định 142 về thí điểm giao quyền, trách nhiệm cho người đứng đầu trong công tác cán bộ là một quan điểm rất mới, thể hiện một bước tiến mới trong công tác cán bộ của Đảng. Tuy nhiên, người đứng đầu vẫn có thể thực hiện hoặc không thực hiện thẩm quyền được giao theo quy định này nhưng phải hoàn toàn chịu trách nhiệm về quyết định của mình.